Biblioterapia jest formą leczenia lub rodzajem terapeutycznego wsparcia poprzez literaturę.
Biblioterapia zakłada wykorzystanie książek oraz czasopism w celu regulacji systemu nerwowego i psychiki człowieka. To dział arteterapii, zaliczany do metod terapii zajęciowej. Za jej twórcę uważa się Nikołaja Rubakina, rosyjskiego bibliotekarza i bibliografa, który prowadził badania poświęcone leczniczemu zastosowaniu literatury. Warto jednak zauważyć, że początki biblioterapii sięgają tak naprawdę czasów starożytnych. Już wtedy bowiem literaturę traktowano jak lek na dolegliwości duszy.
Termin „biblioterapia” po raz pierwszy użył Samuel Mc Crothers w „Atlantic Month”, w 1916 roku. W Polsce nazwa ta pojawiła się w latach trzydziestych XX wieku. Biblioterapia jako dyscyplina naukowa rozwinęła się jednak dopiero w latach osiemdziesiątych.
Oddziaływania biblioterapii można podzielić na:
- terapeutyczno-rehabilitacyjne, ponieważ udziela psychicznego wsparcia, pomaga redukować stres, lęk i napięcie. Wzmacnia wiarę w siebie i swoje możliwości. Pomaga pokonać poczucie niezrozumienia, osamotnienia bądź izolacji społecznej,
- dydaktyczno-wychowawcze, gdyż skłania do przemyśleń i autorefleksji, kształtuje postawy moralne, rozbudza wyobraźnię, wspiera procesy poznawcze,
- profilaktyczne, ponieważ pozwala na wartościowe spędzanie wolnego czasu, wspiera budowanie pozytywnego obrazu świata i siebie, pogłębia wrażliwość, rozwija wyobraźnię.
- Biblioterapia pełni też funkcję relaksacyjną. Pomaga zmniejszać stres związany z chorobą czy zrozumieć swoje przeżycia. Biblioterapia może być ona szeroko stosowana. Nie tylko wspiera rozwój osobisty i wzbogaca zasoby, ale i jest narzędziem pomocnym w pedagogice, psychologii, medycynie czy psychiatrii.
Dla kogo leczenie poprzez literaturą? Działaniem biblioterapeutycznym mogą być objęte osoby chore, na przykład pacjenci hospitalizowani czy pacjenci ośrodków psychiatrycznych (dotknięte chorobami i zaburzeniami psychicznymi), jak i osoby z problemami emocjonalnymi oraz te, które nie radzą sobie z życiem codziennym. Zajęcia pomagają osobom niepełnosprawnym, borykającym się z poczuciem odrzucenia, uzależnionym od alkoholu czy narkotyków.
Odmianą biblioterapii dla dzieci jest bajkoterapia, czyli terapia przez opowieści, zwane również bajkami-pomagajkami. Sprawdza się zwłaszcza u dzieci od 4. do 9. roku życia.
Bajkoterapia to metoda terapii, ale i profilaktyka problemów emocjonalnych. By osiągnąć założone cele, wykorzystuje się bajki terapeutyczne, które dotykają różnych obszarów i problemów, na przykład rozwodu rodziców, śmierci bliskiej osoby czy złości, lęku czy nieśmiałości. Dziecko, uczestnik bajkoterapii, wczuwa się w historię i przeżywa ją, co pomaga mu zrozumieć pewne kwestie, ale i umożliwia samodzielne rozwiązanie różnych problemów życiowych.
Z okazji Dnia Biblioterapii zaprosiliśmy uczniów z oddziałów zerowych Szkoły Podstawowej w Rojewie. W oparciu o książeczkę z serii Przygody Fenka „Złość”, przepracowaliśmy jedną z emocji, z którą zmagają się zarówno dzieci jak i dorośli. Złość jest częstą reakcją emocjonalną, a nie zawsze wiemy jak sobie z nią radzić. Z tym niełatwym tematem dzieci rozprawiły się z uśmiechem na ustach z uśmiechem na ustach.
Dziękujemy dzieciom oraz pani Agnieszce Najdek i pani Katarzynie Stępniak za udział w zajęciach.
Dorota Żurowska
