Historia w drzemiąca w listach

Przedstawiamy Państwu książkę pt.

Początki starożytnictwa wielkopolskiego w korespondencji Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego

Książka ma charakter wydawnictwa źródłowego.

Zaglądając do indeksu nazwisk w publikacji Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Muzeum Archeologicznego w Poznaniu możemy sprawdzić, czy nie pojawia się w nim któryś z naszych przodków. W książce opublikowano ponad 300 listów z lat 1850-1925, dotyczących głównie tworzącej się wówczas archeologii, ale również dziejów PTPN oraz wielkopolskich (lecz nie tylko) rodzin, historii, historii kultury i języka polskiego, numizmatyki, etnologii, muzealnictwa, początków turystyki, emancypacji kobiet, organizacji Uniwersytetu Poznańskiego, badań nad mentalnością czy ukazując ówczesny patriotyzm w praktyce dnia codziennego. Niektóre listy to krótkie teksty dotyczące konkretnych spraw, inne zachwycają piękną polszczyzną, tryskają humorem, albo zadziwiają.
200 autorów listów to zarówno osoby znane i bardzo zasłużone dla dziejów Polski, jak i takie, o których zapomniała nawet rodzina, które nie mają już swego grobu i tylko owe listy są jedynym śladem ich istnienia.
Prezentowany zbiór listów to ważny przyczynek do znajomości historii  czasów zaborów i początków niepodległości.

W obszernej publikacji kilkukrotnie odnajdujemy wzmianki o ” poczciwcu Trąbczyńskim z Rojewa”, który łaskaw był odstąpić swoje „zbiory archeologiczne” na rzecz Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Aby właściwie uszanować historię i nie deformować jej pierwotnego rysu, pozwalamy sobie na zacytowanie fragmentów listów, w których znajdujemy wzmianki o Rojewie, Płonkówku, Topoli, Ściborzu, Wybranowie i Żelechlinie. Są one o tyle ciekawe, że stanowią nie tylko  wartość historyczną samą w sobie, ale stanowią jednocześnie źródło wiedzy o zbiorach archeologicznych odnalezionych na terenach naszej Gminy.

 

List nr I

Teofil Szybowicz do Bolesława Erzepkiego, 19.08.1886r.

 

 

 

 

Tuczno, 19.08.1886r.

Wielmożny Panie doktorze !

Nasz poczciwiec, Trąmpczyński w ROJEWIE, zdaje się po ciężkiej ze sobą walce, zdecydował się na odstąpienie swoich siekierek, klinów, brązów etc. Z wyjątkiem drobnych pamiątek na rzecz Towarzystwa – za łaskawie przyrzeczone skompletowanie jego numizmatów dubletami polskich monet etc.

Co to znaczy polska żyłka w człowieku i poruszenie tejże na rzecz ojczyzny ! Niech Pan Profesor będzie łaskaw nadesłać mu te przedmioty, a po zabytki archeologiczne albo sam przybyć, lub też mnie polecić odebranie tychże. Jeżeli chodzi o prędki nabytek, można by nadesłać jeszcze przed feryami Sto Michalskiemi 1 ; jeżeli zaś niemasz nic tak pilnego, można zaczekać. Jeżeli jednak przedmioty te wielką naukową wartość reprezentują, radziłbym pospiech, aby się darca nieodmienił: kuć póki gorące! Do mnie on ma zaufanie i wyda, byłem miał polecenie przedmioty te odebrać. Później nieco może i Rzymianie 2 w naszej Metropolii3 stale od niego tamże na mieszkanie się przeniosą, nad czym dalej chcę pracować. O łaskawą informację proszę zostając

uniżonym sługą

Szybowicz

1 Trwały one od 28 września do 11 października i były przerwą między zakończeniem starego roku szkolnego a rozpoczęciem nowego.

2 Chodzi o zabytki z okresu wpływów rzymskich.

3 Tzn. w Poznaniu.

 

Dary Trąbczyńskiego wpisane do ksiąg inwentarzowych Towarzystwa Przyjaciół Nauk:

  • Krężołek gliniany, półkolisto wygięty guzik bronzowy z uszkiem, niewiadomego przeznaczenia przedmiot bronzowy wygięty stożkowato, maleńka tarcz z brązu w środku półkolisto wygięta, 3 kawały rozłupanych siekier kamiennych, maleńki klin kamienny i takiż klin większy;
  • Dwa szydła z rogu znaleźć w Topoli w pow. Inowrocławskim i znaleźć. tamże złomek czarnej ozdobionej meandrami popielnicy z wyrobionem wypukło kółeczkiem jakoby przez ucho naczynia zatkniętem;

 

 

 

 

List  nr II

Teofil Trąmpczyński do Bolesława Erzepkiego, 17.01.1901

 

 

 

Gniezno 17.I.1901

ul. Bydgoska

Wielmożny Panie!

Pozwalam sobie,  pod adresem Pana Dobrodzieja, przesłać do Muzeum Poznańskiego wieloletnie moje zbiory, składające się ze starożytnych monet, łzawic, urn, skamieniałości, kamieni i.t.d. i.t.d. Pomiędzy monetami znajduje się owinięty w papierek, pierścionek, znaleziony w urnie.

Z szacunkiem

Teofil Trąmpczyński emerytowany nauczyciel

 

Dary wpisane do ksiąg inwentarzowych TPN:

  1. Teofil Trąpczyński, emerytowany nauczyciel w Gnieźnie: swój bogaty zbiór przedhistorycznych wielkopolskich, odszukanych i zdobytych na ziemi kujawskiej w okolicy wsi Rojewa i na obszarach sąsiednich osad wiejskich. Zbiór ten składa się z najrozmaitszego rodzaju wyrobów z kamienia, bronzu, żelaza, gliny, szkła i.t.d.i.t.d. i obejmuje przeróżne typy kultury przedhistorycznej, tem cenniejsze dla nas, że pochodzą właśnie z okolicy, z której jak dotychczas nie wiele archeologicznego materiału wykopaliskowego przedostało się do naszego gabinetu. Wyszczególniamy tu mianowicie następujące przedmioty:
  2. z Płonkówka: płaska siekierka kamienna czarnego koloru, siekierka kamienna czarnego koloru,wąski klin kamienny czarnego koloru, połowa rozłupanej siekierki z dziurą do trzonu, klin kamienny.
  3. z Rojewa: płaska siekierka kamienna, siekierka kamienna czarnego koloru, siekierka kamienna czarnego koloru szaremi plamami, płaskie i bardzo cienkie dłutko kamienne ciemno-szarego koloru, młotek kamienny z dziurą do trzonu,, młot kamienny ( nie przewiercony), mały pierścionek bronzowy, fibula bronzowa, dwa naczynia grobowe, szesnaście sztuk przęsłyków glinianych.
  4. z Jaszczołtowa: płaska siekierka kamienna, płaska siekierka, przy tylcu uszkodzona.
  5. ze Ściborza : kadzielnica gliniana z grobu przedhistorycznego odkrytego w Ściborzu.
  6. z Topoli: płaska siekierka kamienna ciemno-zielonego koloru, płaska siekierka ciemno-szarego koloru, wąskie dłutko kamienne ciemnego koloru, miniaturowe dłutko kamienne koloru oliwkowego, 3 siekierki kamienne, okrągły kamień z nawierconą dziurą i wystającym z niej czopikiem, dwie fibule bronzowe, małe naczynie grobowe z gliny, trzydzieści sztuk przęsłyków glinianych , rozmaitego koloru i wielkości, pomiędzy niemi niektóre opatrzone kreskowym ornamentem.
  7. z Wybranowa: 6 siekierek kamiennych, młotki kamienne, płaskie wąskie dłuto kamienne, osełka owalnego kształtu, małe naczynie grobowe, dwadzieścia sześć przęsłyków glinianych, trzy małe bronzowe zamknięte.
  8. z Żechlina (obecnie Żelechlina): płaskie siekierki z ciemno- szarego kamienia, płaska siekierka krzemienna, płaskie narzędzie, tępe z zielonawego kamienia, mała osełka z dziurą do przewleczenia rzemyka, dwie brązowe fibule, dwadzieścia sztuk przysłów glinianych.

 

*Pisownia oryginalna

 

 

 

Analiza materiałów źródłowych pokazuje, że nasza ziemia jest jedną wielką kartą historii ,która ma jeszcze wiele do opowiedzenia.

 

                                      

 

 

 

Serdeczne podziękowania

dla Pani Wiesławy Piechowskiej,

mieszkanki naszej Gminy za udostępnienie literatury źródłowej

➤