William Szekspir (org. William Shakespeare)

*angielski poeta, pisarz, dramaturg oraz aktor*

*zreformował teatr*

*jeden z najwybitniejszych postaci angielskiej i światowej literatury*

Urodził się w Stratford-upon-Avon prawdopodobnie 23 kwietnia 1564 roku. Był trzecim z ośmiorga dzieci. Ojciec trudnił się działalnością biznesową oraz polityczną, matka natomiast wniosła do rodziny świetne szlacheckie pochodzenie, dzięki czemu młody William mógł pobierać nauki pod okiem najlepszych asystentów z Oxfordu. Niestety wkrótce ojciec splajtował, więc zmuszony był zarzucić nauki. Poszedł do pracy wykonując czynności w kilku magnackich rezydencjach. Pracował tam jako guwerner, sekretarz, a także aktor dworskich przedstawień. W wieku 18 lat podjął decyzję ważną, bowiem ożenił się i by już wkrótce mieć z wybranką trójkę dzieci. Natomiast jego późniejsze życie owiane jest niewiadomą. Istnieją jednak pewne poszlaki, z których można wywnioskować, iż był w grupie teatralnej w Londynie. Tym nie mniej to jedynie wnioski z pogłosek, więc znawcy nazywają tą część jego biografii ”latami straconymi” (”the lost years”). Działalność artystyczna w latach 1586 – 1612 jest jednak udokumentowana. Zatem studium nad biografią Szekspira stanowi jego twórczość. Zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616, w New Place.

William Szekspir był wybitnym twórcą dramatu, a jego twórczość sama zalicza go do najwybitniejszych, i nie tylko angielskich, bowiem wszech czasów w ogóle. Jego dzieła dobrze odzwierciedlają nadejście renesansowego przesilenia, które zapoczątkowało barok, wówczas jeszcze epokę nieznaną i niedookreśloną. Miały już przecież miejsce głębokie niepokoje religijne i reformacja, jednocześnie duch wątpliwości co do samej natury ludzkiej, okazującej się wielokrotnie czymś bardziej mrocznym niż można by przypuszczać.

Pierwszy był poemat „Wenus i Adonis”, później „Lukrecja”. Wreszcie cykl „Sonetów”. Natomiast pierwsza sztuka była opowieścią o bliźniakach, opatrzoną tytułem „Komedia omyłek”. Satyra, groteska i ironia dominują, co też odnajdujemy w komedii „Poskromienie złośnicy”. Wreszcie nadszedł rok 1596, czyli utwór „Sen nocy letniej”, niewątpliwie szczyt osiągnięć szekspirowskiego komediopisarstwa. Autor opisuje człowieka w zderzeniu z siłami natury, porządek zakłócony nieoczekiwanymi wpływami zjawisk nadnaturalnych, co rodzi akcję ciekawą i nieprzewidzianą. Biorą tu wyraźnie górę elementy baśniowe oraz brytyjski folklor. Później wychodzi utwór zatytułowany „Jak wam się podoba”, przynosząc w salach teatralnych owacje.

Dla Szekspira inspirujące okazują się później głębokie egzystencjalne konkluzje, istna mnogość refleksji. Za pewne towarzyszyły temu wytężone prace literackie, bowiem widać w utworach inspiracje tematami, które do dziś wymykają się nauce. A mowa o takiej chociażby sztuce jak „Kupiec wenecki”, czy też „Miarka za miarkę”. Bohaterzy kreśleni na kartach tych dzieł, okazują się być podmiotami działań sił co najmniej nieznanych, zaliczanych do transcendencji godzącej w epokowy racjonalizm.

Szekspir był dramatopisarzem, natomiast źródłem jego natchnienia były fakty historyczne, które udawało mu się odnajdywać na drodze do doskonałej fabuły i zaciekawiającej czytelnika akcji. Było to doskonałe tło, by zawrzeć na nim wielość tematów, które widocznie go inspirowały. W ten sposób powstały jego kroniki. Mianowicie takie pozycje jak na przykład „Król Jan”, oraz „Henryk IV” i „Ryszard III”. Na łamach tych dzieł Szekspir zwraca uwagę na konieczność systematycznej pracy dobrze korespondującej z ładem i porządkiem społecznym. Nie tylko jednak sam feudalizm był mu wdzięcznym tematem, ponieważ studiował również rzeczywistość starożytną, co widać w sztuce „Antoniusz i Kleopatra” czy Juliusz Cezar”.

Wreszcie nadeszła słynna tragedia Szekspira pochodząca z roku 1595, czyli „Romeo i Julia”. Temat miłości tragicznej, wplecionej w konflikt dwóch nastawionych do siebie antagonistycznie rodów, z których to wywodzą się tytułowi kochankowie. Finał, jak wiadomo, nie jest przepełniony happy endem. Natomiast dekada lat 1599 – 1608, jest okresem niezwykle płodnym. Pojawia się wówczas tragedia „Hamlet”. Pierwszy plan utworu stanowi duński książę, który wpada na trop dotąd nieznanej mu rodzinnej tajemnicy. Utwór porusza temat wartości, kierunków egzystencjalnych oraz przedstawia tożsamość jako taką w roli przejawów ludzkiej natury. Autor pokazuje mechanizm wstrząsu psychicznego jaki dokonuje się w momencie wywrócenia światopoglądu, tym samym absurdalne zdarzenia. Wreszcie nadchodzi czas na szekspirowskiego „Makbeta”, czyli kwestia ambicji i chęci sprawowania nieograniczonej władzy, jak również kosztów z tym związanych.

Lata 1608 – 1612 to schyłek twórczości Szekspira. Oznaczał on zmianę. Doszło wówczas do pewnych zmian wrażliwości odbiorców, którzy przestali podejmować wymowę dzieł trudnych. Wzrósł wówczas diametralnie popyt na twórczość lżejszą, jak na przykład lekkie komedie. Szekspir, jako ten, który wychodził naprzeciw oczekiwaniom, chciał sprostać tym oczekiwaniom. Stąd też dzieło takie jak „Burza”. Bohaterzy utworu zmagają się ze swoimi słabościami, a także w kontekście czarodzieja Prospera, który zawiaduje niejako cała akcją.

Ciekawostki o Williamie Szekspirze

  • Jest wielce prawdopodobne, że spore fragmenty dzieł Szekspira zostały wypracowane przez innych, współczesnych mu twórców.
  • Szekspir był autorem wielu neologizmów, używanych już wcześniej, ale on wprowadził je do użytku masowego wykorzystując w swej twórczości. Tak jest na przykład ze słowem „eyeball” (gałka oczna), „bloodstained” (splamiony krwią), „assassination” (zabójstwo) i „radiance” (blask). Jest też autorem wielu zwrotów, które trafiły do języka potocznego, takich jak choćby przełamywanie lodów (breaking the ice).
  • Córka Szekspira była analfabetką.
  • Szekspir nie myślał o zachowaniu swych dzieł dla potomnych, istotny był dla niego raczej zysk za życia, stąd jego starania, by wyjść swą twórczością naprzeciw oczekiwaniom jemu współczesnych.
  • Nie wszyscy zgadzali się, że Szekspir wielkim poetą był. Doniosłość jego dzieł kwestionował z całą mocą na przykład Wolter, T. S. Eliot, czy też George Bernard Shaw.

Cytaty Williama Szekspira

„Prawda jest to pies, którego korbaczem wyganiają do budy; gdy tymczasem jaśnie wielmożnej bonońskiej suczce wolno przy kominie leżeć i cuchnąć.”

„Z niczego może być tylko nic.”

„Do miłosierdzia nie można przymusić.”

„Przecież i osioł pozna się na tem, kiedy wóz ciągnie konia.”

„Jak się kobieta uprze, to diabła przegada.”

„Kochaj wszystkich, ufaj niewielu, nie czyń krzywdy nikomu.”

„Nowe zwyczaje, jakkolwiek śmieszne, zawsze się przyjmują.”

„O wielkie nieba, gdyby tylko ludzie byli wierni, byliby doskonali.”

Źródła

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/William_Szekspir
  • „300 postaci które zmieniły historię Polski i świata”. Vieograf II, Chorzów 2008
  • https://biografia24.pl/william-shakespeare/